سازمان محاسبه‌کننده شاخص جهانی صلح:

شاخص جهانی صلح یکی از عناوین زیرمجموعه «چشم‌انداز بشریت» [۱] است که توسط «مؤسسه اقتصاد و صلح» [۲] محاسبه و گزارش می‌شود. این مؤسسه یک اندیشکده مستقل است که شعبه مرکزی آن در سیدنی استرلیا قرار دارد و پنج شعبه دیگر در سطح جهان دایر کرده‌است. این مجموعه دربرگیرنده پژوهشگران، متخصصان امور کشورهای مختلف، و متخصصان و مشاوران صلح می‌باشد.

بهترین‌ و بدترین‌ کشورها در شاخص جهانی صلح:

پنج کشور برتر از نظر شاخص صلح و همچنین از نظر زیر‌شاخص‌های اصلی آن در سال ۲۰۲۰ به شرح جدول زیر است:

پنج کشور دارای بدترین عملکرد از نظر شاخص صلح و زیرشاخص‌های اصلی آن در سال ۲۰۲۰ نیز به شرح جدول زیر فهرست شده‌اند:

توصیف وضعیت ایران در شاخص صلح:

در جدیدترین گزارش شاخص صلح در سال ۲۰۲۰، ایران نمره ۲.۶۷ را کسب کرده است و در رتبه ۱۴۲ قرار دارد.

نمودار زیر، وضعیت زیرشاخص‌های صلح سال ۲۰۲۰ ایران را در مقایسه با ایسلند، صلح‌آمیزترین کشور در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد:

در نمودار بالا هرچقدر مساحت نمودار کوچک‌تر باشد وضعیت کشور در این شاخص بهتر است. ایران در زمینه زیرشاخص‌های ترور سیاسی و بی‌ثباتی سیاسی، بیشترین فاصله با کشور ایسلند را دارد. اما در زمینه زیرشاخص‌های مرگ ناشی از ستیز خارجی و صادرات اسلحه، همسان ایسلند است و از نظر پناهنده ها و مشمولان جابجایی اجباری و واردات اسلحه، اندکی از ایسلند بدتر است. اما در مقایسه با برترین کشور از نظر شاخص صلح، حوزه‌های روابط با کشورهای همجوار، بی‌ثباتی سیاسی، ترور سیاسی، تظاهرات خشونت‌آمیز و خشونت بیشترین نیاز را به تدبیر و اصلاح دارد.

روند شاخص صلح در ایران:

نمودار بالا نشان می‌دهد که شاخص صلح در ایران طی دوره ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۰، عملکردی نوسانی داشته است اما به‌طور میانگین، یک روند رو به بدبود را نشان می‌دهد. مقدار شاخص صلح ایران از ۲.۵۳ واحد در سال ۲۰۰۸ به ۲.۶۷ واحد در سال ۲۰۲۰ رسیده است که به‌معنای نزول در وضعیت صلح و آرامش در کشور را می‌رساند. خط میانگین از محدوده ۲.۴ واحدی وارد محدوده ۲.۵ واحدی شده است. نکته مهم در نمودار این است که دو دوره بسیار بد در شاخص صلح وجود دارد که دوره اول از سال ۲۰۰۹ یعنی سال ۱۳۸۸ آغاز می‌شود که نمره شاخص صلح افزایش می‌یابد (بدتر می‌شود) که این افزایش تا ۲۰۱۳ ادامه می‌یابد و بعد روند کمی تعدیل می‌شود. در دوره دوم نیز از سال ۲۰۱۷، یعنی یک سال پیش از خروج ایالات متحده از برجام، روند شدید افت صلح در ایران دوباره آغاز شده است.

شاخص جهانی صلح درباره ایران چه می‌گوید؟

• اگر کشورهای عضو نمونه شاخص صلح را بر‌حسب عملکردشان به پنج گروه دسته‌بندی کنیم ایران در گروه پنجم یعنی غیر‌صلح‌آمیز‌ترین گروه قرار می‌گیرد.
• خشونت و ترس از خشونت باعث می‌شود حاکمیت بودجه بیشتری را به‌منظور آمادگی برای مقابله با خشونت‌های داخلی و خارجی به‌کار بگیرد.
• خشونت و ترس از خشونت می‌تواند یکی از علل مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور و همین‌طور سرمایه‌گذاری آنها در کشورهای دیگر و نه در داخل باشد.
• ایران در زیرشاخص‌هایی نظیر واردات و صادرات اسلحه، نرخ مرگ‌و‌میر ناشی از خشونت‌های بین‌مرزی، و تعداد پناهنده‌ها کشور نسبتاً صلح‌آمیزی است.
• نقش ایران در منطقه (رابطه با کشورهای همجوار)، بی‌ثباتی سیاسی، وحشت سیاسی، و احتمال بالای وقوع اعتراضات خشن در کشور علل عمده وضعیت نامناسبت ایران در شاخص جهانی صلح هستند.
• اختصاص درصد قابل توجه بودجه کشور به تسهیلات نظامی، توانمندسازی نظامی، آمادگی برای مقابله با اعتراضات داخلی، و کمک‌های نظامی در منطقه از یک سو؛ و مهاجرت سرمایه‌های انسانی و انتقال سرمایه‌های مادی به خارج از کشور از سوی دیگر به رونق فضای کسب‌و‌کار در ایران آسیب می‌زند.

بیشتر بخوانید:

برای دریافت فایل اکسل داده‌ها و نمودارهای مربوط به شاخص جهانی صلح، وضعیت آن در ایران و مقایسه با سایر کشورها کلیک کنید.

پاورقی:

[۱]. vision of humanity
[۲]. institute for economics and peace