تعریف منظر زیست محیطی توسعه این است که «مسیر توسعه یک کشور تخریب کننده زیست بوم نباشد و در بلندمدت و تا بینهایت بتواند ادامه یابد». برای تحقق این تعریف، مؤلفههای مختلفی را باید در نظر گرفت و بهطور موازی، مورد توجه و بررسی قرار داد.
در بعد محیط زیست، این موضوع بررسی میشود که وضعیت موجود آب، خاک، تنوع گونههای زیستی و انرژی در هر کشور چگونه است؛ یعنی آیا میزان آبهای سطحی و زیرزمینی و تالابها به مقدار مناسب است؟ این مقدار با روندهای تاریخی آن منطقه مقایسه میشود که اگر نسبت به وضعیت تاریخی منطقه، حجم آب بسیار کمتر شده باشد، نشان از عملکرد نامناسب تاریخی در این حوزه دارد.
اگر وضعیت محیط زیست در یکی از ابعاد مثلاً در بعد «آب» از شرایط پایینتر از حد مطلوب باشد، کشور موظف به اجرای سیاستهای جبرانی خواهد بود؛ یعنی نهتنها حفاظت از وضع موجود محیط زیست در دستورِکار قرار میگیرد، بلکه احیای آبهای سطحی و زیرزمینی نیز باید برنامهریزی شده و برای آن بودجه تنظیم شود تا دوباره منطقه و محیط زیست به حالت طبیعی خود بازگردد و یا از شدت بحران کاسته شود.
همچنین در بعد خاک نیز حاصلخیزی و میزان مراتع، مورد ِبررسی قرار میگیرد و با سابقه تاریخی منطقه مقایسه میشود و بهطورِکلی، نباید فاصله معناداری با سابقه تاریخی داشته باشد و اگر انحراف جدی مشاهده شد، نشان میدهد روند تاریخی توسعه در این کشور یا منطقه، باعث اضمحلال تدریجی محیط زیست خواهد شد و در نتیجه، محیط زیست پایدار نیست. این مورد در رابطه با تنوع گونههای زیستی از جانوری و گیاهی نیز صدق میکند.
درنهایت، نوع و میزان مصرف انرژی میتواند گویای وضعیت زیستمحیطی یک منطقه باشد؛ مثل اینکه در این منطقه چه سهمی از انرژیهای نو و تجدیدپذیر استفاده میشود و چه سهمی از سایر انرژیهای تجدیدناپذیر میتواند وضعیت موجود محیط زیست را بیان کند. همچنین میزان بهرهوری انرژی که هم فنی و هم فرهنگی است، میتواند وضعیت موجود محیط زیست را نشان دهد.
پس از آنکه وضعیت موجود محیط زیست موردِ بررسی قرار گرفت، بخش دیگری که وضعیت محیط زیست را نمایش میدهد، تحلیل روند آینده محیط زیست در کشور است. بهاینمعنا که میزان آلودگیهایی که هر روزه به محیط زیست تحمیل میشود، چقدر است و آیا روند آینده آلودگیهای زیستمحیطی، میتواند توسعه پایدار را رقم بزند یا خیر. بنابراین در کنار وضعیت موجود و حجم آبهای سطحی و زیرزمینی، آلودگی آب نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
همین مطلب در مورد خاک و هوا هم صادق است و روند مدیریت پسماند و زباله نیز میتواند وضعیت آینده آلودگی محیط زیست را پیشبینی کند. بنابراین، اگر در کشوری آب زیاد باشد، اما آلوده، و یا روند آلودگی آن بالا باشد، وضعیت مناسبی در توسعه زیستمحیطی را نمایش نمیدهد.